🔰تکثر فرهنگی و اجتماعی : پروسه تمدنی یا پروژه مدرن؟
✅پرسش:
آقای دکتر! اکنون، تکثر فرهنگی مشخصی در جامعه ما مشهود است. به نحوی که آدم احساس می‌کند آن یکپارچگی قبلی – که ذیل بحث هویت و از اجزاء مهم نظریات شما هم بوده و هست- دیگر وجود ندارد. این شهود و این احساس شاید در سالهای اخیر و به خاطر برخی ناامیدی های پیش آمده، تشدید شده است؛ و حتی برخی جریانات مذهبی و انقلابی احساس می‌کنند که انقلاب دیگر راهش را درست نمی‌رود. این را چطور می‌توان توضیح داد؟ آیا بحث اخیر شما با عنوان تعلق تمدنی و تعلق فرهنگی، با این چالش نسبت دارد؟
🔴پاسخ:
✅دکتر نجفی:
یک تکثر، تکثر حاصل از رشد انقلاب و به صورت پروسه ای بوده است که اتفاقا نامطلوب هم نیست و به آن یکپارچگی هویتی هم ضربه نمی¬زند. اما از آن طرف هم ما دچار هژمونی غرب هستیم. تمدن غرب یک هژمونی خیلی سنگین تکنیکی در دنیا دارد و قدرتمند است و هنوز هم مخصوصاً بعد از فروپاشی قطب کمونیست یکه‌تاز میدان است. نه صرفاً آمریکا. به هر حال مدرنیته و تجدد در عالم حاکم است و خیلی از ابزارهای دنیا، ارتباطات، اقتصاد، منابع زیرزمینی و روزمینی، جنبش نرم‌افزاری، هنر و سینما دست اوست و این‌ها چیزهای کمی نیست. خب این هژمونی در جمهوری اسلامی هم که از اول مدلش، مارکسیستی نبود که درها را ببندد، رخنه کرده است و طبیعی است که در جامعه تکثر ایجاد کند.
پس تکثری که داریم از دو جهت است. یکی از زاویه رشد خود انقلاب. خود انقلاب ذاتاً یک حوزه زیست فراایرانی دارد. انقلاب که محدود به ایران نیست؛ بلکه در ایران مأوا گرفته است. اگر ما با جریان بیداری اسلامی نگاه کنیم، بیداری اسلامی صرفاً مال ایران نیست اما در ایران به رشد بالایی رسیده است که حالا دلایل زیادی دارد که چرا ایران؟ (یکی از دلایل، تشیع ایرانیان است. ولی فقط این نیست). فلذا این تکثر ناشی از فراملی بودن هم هست. اساسا مذهب خودش یک حالت فراملی دارد. مثل خود تمدن غرب. تمدن غرب صرفاً اروپایی نیست صرفاً آمریکایی نیست. خود آن‌ها هم جهانی می‌دانند. هر چه حوزه زیست یک تمدن وسیع‌تر باشد حد اعتبارش هم بیشتر می‌شود. این در مورد انقلاب اسلامی نکته خوبی است واین حوزه زیست وسیع را شامل می‌شود. پس جهت اول تکثر، تکثر طبیعی و ذاتی شد که بر اثر رشد انقلاب به وجود آمده است. و اتفاقا تعلق تمدنی، تعلق های فرهنگی متعددی را در خود جای می دهد. و جهت دوم یک تکثر پروژه‌ای و پروژه‌گونه که به وسیله تمدن غرب تحمیل می‌شود. این دو را باید از یکدیگر تفکیک کرد.
البته پروژه‌ها نمی‌توانند پروسه‌ها را نابود کنند. فقط می‌تواند به تعویق بیندازد.
برشی از کتاب "فلسفه انقلاب اسلامی و آینده ما". نوشته موسی نجفی