برنامه ارتقای فرهنگ زیارت و گردشگری مذهبی
(مصوب جلسه 706 مورخ 26/4/97 شورای فرهنگ عمومی کشور)
شورای فرهنگ عمومی کشور در جلسه 706 مورخ 26/4/97 «برنامه ارتقای فرهنگ زیارت و گردشگری مذهبی» را به شرح ذیل تصویب نمود:
مقدمه
زیارت مرقد معصومین(ع)، امامزادگان و اولیای مقرب الهی در آموزه های اسلام و نزد مسلمانان، جایگاه والایی دارد. آثار پر خیر و برکت زیارت و تجربه احساس آرامش و نشاط معنوی که از آن پدید می آید، زائر را برای استمرار و تکرار این حرکت معنوی تشویق می نماید. سالانه ده ها میلیون نفر از مردم کشورمان به زیارت اماکن مقدس در داخل کشور و نیز زیارت عتبات مقدسه در خارج از کشور نایل می شوند. همچنین همه ساله تعداد قابل توجهی گردشگر مذهبی خارجی به زیارت این مراکز معنوی می شتابند. اساساً شعاع فراگیر وجود مقدس اهل بیت(ع) به قدری گسترده است که در طول قرون و اعصار متمادی، مرزها را در نوردیده، ملت ها و اقوام مختلف مسلمان را فارغ از تفاوت های مذهبی آنان در برگرفته و به خود جذب نموده است. با اطمینان می توان گفت که حب اهل بیت(ع) همواره حلقه وصل مسلمین به یکدیگر بوده و باعث تقریب هر چه بیشتر آنان به یکدیگر می شود. بدیهی است که در شرایط کنونی که کژاندیشان و گروه های افراطی با تحریک دشمنان در پی جدا نمودن صفوف مسلمین از یکدیگر می باشند، ضرورت توجه به این ظرفیت عظیم دینی برای تقویت روح اخوت و برادری میان مسلمانان و قوام بخشیدن هر چه بیشتر به هویت جامعه اسلامی در گستره وسیع آن، بیش از پیش احساس می شود. بی شک افزایش بار معنوی، معرفتی و محتوایی امر مقدس زیارت امری ضروری است که تحقق آن باعث بهره گیری هر چه بیشتر از این ظرفیت عظیم در جهت رشد فضایل اخلاقی، کاهش آسیب های اجتماعی و بالندگی فرهنگ عمومی می شود.
اهداف:
1- زدودن پیرایه ها، بدعت ها و خرافات از حیطه زیارت؛
2- ارتقای هر چه بیشتر بار معنوی و معرفتی زیارت؛
3- ارتقای فضایل اخلاقی و کاهش آسیب های اجتماعی با بهره گیری از ظرفیت معنوی زیارتگاه ها و اماکن متبرکه؛
4- تعمیق فرهنگ عمل به احکام اسلامی با ایجاد ساز و کارهای مناسب آموزشی در اماکن زیارتی؛
5- افزایش سطح سلامت روانی، آرامش روحی و نشاط معنوی با بهره گیری از فضای زیارتگاه ها؛
6- ارتقای جایگاه و به سازی امامزاده ها و بقاع متبرکه و تبدیل آنها به قطب ها و کانون های فرهنگی، اعتقادی و معرفتی؛
7- تقویت مؤلفه های همبستگی ملی میان زائران از قومیت های مختلف کشور؛
8- افزایش سفر گردشگران مذهبی خارجی به کشور از طریق معرفی مناسب ظرفیت های موجود؛
9- بسترسازی لازم به منظور ایجاد وفاق و همدلی هر چه بیشتر بین مسلمانان؛
10- معرفی گفتمان انقلاب اسلامی و دستاوردهای نظام در جریان سفر گردشگران مذهبی خارجی به کشور؛
«شاخصهای مورد تأکید در برنامه ریزی ها و اقدامات»
1- توجه به گردشگری مذهبی به عنوان یک دیپلماسی تأثیرگذار عمومی و بهره گیری از ظرفیت سفارتخانه ها و رایزنی های جمهوری اسلامی ایران و ایرانیان مقیم خارج، برای جذب هر چه بیشتر گردشگر مذهبی؛
2- ضرورت افزایش همکاری و هم افزایی نهادها و دستگاه های مسؤول و ذیربط و ارتقای ظرفیت آنان؛
3- تقویت مشارکت نظام مند مردم و نهادهای مردمی در امر زیارت و گردشگری مذهبی؛
4- حمایت از ایجاد و گسترش سازمانهای مردم نهاد و گروه های مرجع فعال و کیفی در زمینه گردشگری مذهبی؛
5- برگزاری برنامه های معرفت افزایی دینی در مراکز زیارتی با استفاده از ظرفیت حوزه و دانشگاه؛
6- نوسازی، بهسازی و ارتقای سطح اماکن اقامتی گردشگران مذهبی؛
7- بهسازی و توسعه زیرساخت های بهداشتی و درمانی متناسب با نیاز گردشگران مذهبی؛
8- حمایت از تولید و عرضه آثار و محصولات فرهنگی و هنری مناسب در زمینه ارتقای فرهنگ زیارت و گردشگری مذهبی؛
9- تقویت ناوگان حمل و نقل درون شهری و برون شهری برای انتقال زائران؛
«آموزش و اطلاع رسانی»
1- آموزش و تبیین دقیق ابعاد معرفتی زیارت و آداب آن برای زائران؛
2- ارتقای سطح دانش و بینش عمومی در مورد نحوه تعامل با گردشگران مذهبی؛
3- گنجاندن آموزه های غنی در زمینه فلسفه زیارت و ابعاد معرفتی و معنوی آن در برنامه های درسی سطوح مختلف تحصیلی؛
4- افزایش تولید و پخش برنامه های جذاب و پر محتوا در زمینه زیارت از طریق صدا و سیما؛
5- بهره گیری هر چه بیشتر از رسانه های مکتوب و نیز فضای مجازی برای تبیین اهداف و آداب زیارت؛
6- برگزاری برنامه های فرهنگی مناسب و پاسخگویی به مسائل شرعی و ارائه مشاوره در اماکن زیارتی؛
7- توسعه برنامه های مطالعاتی گردشگری مذهبی و تهیه اطلس اماکن زیارتی استان ها؛
8- ثبت خاطرات، دلنوشته ها و آثار فرهنگی، ادبی و هنری زائران و حمایت از انتشار آنها؛
9- برگزاری جشنواره های فرهنگی و هنری در راستای ارتقای فرهنگ زیارت و گردشگری مذهبی؛
10- تبیین هر چه بیشتر آموره های قرآنی برای زائران و شناساندن افزونتر سنت و سیره اهل بیت(ع) به زائران؛
11- آموزش مستمر راهنمایان تورها به منظور انتقال صحیح فرهنگ مذهبی و اطلاعات دقیق تاریخی مربوط به اماکن زیارتی به گردشگران؛
12- برگزاری کارگاه های آموزشی مشترک میان دستان درکاران گردشگری مذهبی؛
13- دقت در نحوه تعامل هر چه شایسته تر با گردشگران مذهبی خارجی؛
14- آشنا نمودن گردشگران مذهبی به قوانین و مقررات مرتبط کشور و نیز هنجارها و عرف اجتماعی جامعه ایرانی.
«رصد، نظارت و پایش»
شورای فرهنگ عمومی کشور با همکاری دستگاه های ذیربط، نظارت بر حسن اجرای این مصوبه را به عهده خواهد داشت.
مجری: شورای فرهنگ عمومی کشور
همکار: مجموعه دستگاه هایی که نام آنها در این برنامه ذکر شده است.
اقدامات: هماهنگی در جهت افزایش همکاری و هم افزایی نهادها و دستگاه های مسؤول و ذیربط
مجری : عتبات مقدسه: آستان قدس رضوی(ع)، آستان مقدسحضرت معصومه(س)، آستان مقدس حضرت احمد بن موسی شاهچراغ(ع)
همکار: سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان حج و زیارت، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
اقدامات:
1- حمایت از تولید و عرضه آثار و خدمات فرهنگی مناسب در زمینه ارتقای فرهنگ زیارت و گردشگری مذهبی
2- آموزش و تبیین دقیق ابعاد معرفتی زیارت و آداب آن برای زائران
3- برگزاری برنامه های فرهنگی مناسب و پاسخگویی به مسائل شرعی و ارائه مشاوره به زائران
4- ثبت خاطرات، دلنوشته ها و آثار فرهنگی، ادبی و هنری زائران و حمایت از انتشار آنها
5- تبیین هر چه بیشتر آموره های قرآنی برای زائران و شناساندن افزون تر سنت و سیره اهل بیت(ع) به زائران
6- ارتقای سطح دانش و بینش در مورد نحوه تعامل با گردشگران مذهبی
7- برگزاری جشنواره های فرهنگی و هنری در راستای ارتقای فرهنگ زیارت و گردشگری مذهبی
8- آموزش نحوه تعامل هر چه شایسته تر با گردشگران مذهبی خارجی
9- آشنا نمودن گردشگران مذهبی به قوانین و مقررات مرتبط کشور و نیز هنجارها و عرف اجتماعی جامعه ایرانی
10-برگزاری برنامه های معرفت افزایی دینی با استفاده از ظرفیت حوزه و دانشگاه
مجری: وزارت کشور
همکار: سازمان اوقاف و امور خیریه ، ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون های فرهنگی و هنری مساجد کشور
اقدامات:
1- تقویت مشارکت نظاممند مردم و نهادهای مردمی در امر زیارت و گردشگری مذهبی
2- حمایت از ایجاد و گسترش سازمان های مردم نهاد و گروه های مرجع فعال و کیفی در زمینه گردشگری مذهبی
مجری: وزارت امور خارجه
همکار: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سازمان میراث فرهنگی، گردشگردی و صنایع دستی، سازمان اوقاف و امور خیریه
اقدامات:
1- بهره گیری هرچه بیشتر از ظرفیت سفارتخانه ها و ایرانیان مقیم خارج از کشور برای جذب هر چه بیشتر گردشگر مذهبی
2- معرفی ظرفیت ها و اماکن زیارتی کشور به اتباع سایر کشورها
مجری: سازمان صدا و سیما
همکار: سازمان حج و زیارت، سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
اقدامات:افزایش تولید و پخش برنامه های جذاب و پر محتوا در جهت ارتقای فرهنگ زیارت و گردشگری مذهبی
مجری: وزارت آموزش و پرورش
همکار: مدیریت حوزه علمیه قم ، سازمان تبلیغات اسلامی، دفترتبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، سازمان اوقاف و امور خیریه
اقدامات: گنجاندن آموزه های غنی در زمینه فلسفه زیارت و ابعاد معرفتی و معنوی آن در برنامه های آموزشی- فرهنگی دانش آموزان
مجری: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها
همکار: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی
اقدامات: گنجاندن آموزه های غنی در زمینه فلسفه زیارت و ابعاد معرفتی و معنوی آن در برنامه های آموزشی- فرهنگی دانشجویان
مجری: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
همکار: سازمان برنامه و بودجه
اقدامات:بهسازی و توسعه زیرساخت های بهداشتی و درمانی متناسب با نیاز گردشگران مذهبی
مجری: وزارت راه و شهرسازی
همکار: سازمان برنامه و بودجه
اقدامات: تقویت ناوگان حمل و نقل برون شهری
مجری : وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
همکار: سازمان تبلیغات اسلامی (حوزه هنری) ، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
اقدامات:
1- حمایت از تولید و عرضه آثار و محصولات فرهنگی و هنری مناسب در زمینه ارتقای فرهنگ زیارت و گردشگری مذهبی
2- بهره گیری هر چه بیشتر از رسانه های مکتوب و مطبوعات برای تبیین اهداف و آداب زیارت و مؤلفه های گردشگری مذهبی
3- ثبت خاطرات، دلنوشته ها و آثار فرهنگی، ادبی و هنری زائران و حمایت از انتشار آنها
مجری: سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
همکار: وزارت کشور، سازمان حج و زیارت، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، جهاد دانشگاهی، سازمان اوقاف و امور خیریه
اقدامات:
1- معرفی جاذبه ها و ظرفیتهای زیارتی کشور به اتباع سایر کشورها
2- آموزش مستمر راهنمایان تورها به منظور انتقال صحیح فرهنگ مذهبی و اطلاعات دقیق تاریخی مربوط به اماکن زیارتی به گردشگران
3- برگزاری کارگاه های آموزشی مشترک میان دست اندرکاران گردشگری مذهبی
4- آموزش نحوه تعامل هر چه شایسته تر با گردشگران مذهبی خارجی
5- آشنا نمودن گردشگران مذهبی به قوانین و مقررات مرتبط کشور و نیز هنجارها و عرف اجتماعی جامعه ایرانی
مجری: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
همکار: جامعه المصطفی(ص)، سازمان حج و زیارت، سازمان میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی
اقدامات:
1- بهره گیری هر چه بیشتر از ظرفیت رایزنی های فرهنگی و ایرانیان مقیم خارج از کشور و شیفتگان اهل بیت(ع) در جهان برای جذب هر چه بیشتر گردشگر مذهبی
2- معرفی ظرفیت ها و اماکن زیارتی کشور به اتباع سایر کشورها
3- ثبت خاطرات، دلنوشته ها و آثار فرهنگی، ادبی و هنری زائران خارجی و حمایت از انتشار آنها
4- آشنا نمودن گردشگران مذهبی به قوانین و مقررات مرتبط کشور و نیز هنجارها و عرف اجتماعی جامعه ایرانی
مجری: شهرداریها
همکار: وزارت کشور، سازمان برنامه و بودجه
اقدامات: تقویت ناوگان حمل و نقل درون شهری
مجری: سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی
همکار: جهاد دانشگاهی
اقدامات:
1- انعکاس رسانه ای رویدادهای حوزه زیارت و گردشگری مذهبی
2- انجام نظرسنجی های لازم به منظور روزآمد نمودن اطلاعات مرتبط در جهت ارتقاء کمی و کیفی زیارت و گردشگری مذهبی
دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی